“NSDR” nədir?
İlk dəfə 2022-ci ildə nevroloq Dr. Endryu Huberman (Andrew) tərəfindən istifadə edilən “NSDR” termini zehni və bədəni yuxuya vermədən dərin istirahəti təmin edən bir sıra təcrübələri əhatə edir. Yuxusuz dərin istirahət gündəlik tətbiq edildikdə xroniki stressi azaldan, zehni yorğunluğu aradan qaldıran, yaradıcılığı və öyrənməyi dəstəkləyən əlçatan, asan və effektiv sağlamlıq təcrübəsidir.
NSDR (Non-Sleep Deep Rest) yuxusuz dərin istirahət deməkdir ki, meditasiya və hipnoz kimi vəziyyətlərdə beyin fəaliyyətlərinin yavaşladığı, lakin yuxuya nail olunmadığı bir istirahət üsuludur. Əhval-ruhiyyəni tənzimləmək və öyrənmə qabiliyyətini artırmaq kimi faydaları ilə alimlərin və fərdlərin diqqətini cəlb etməkdədir. Ağıl və bədəni yuxu ilə oyaqlıq arasında saxlayaraq zehni və bədəni dərin istirahət vəziyyətinə salan NSDR, insana zehni və mənəvi bir sağalma təklif edir.
Yuxusuz dərin istirahətin faydaları
NSDR-nin mühüm faydalarından biri sinir sisteminin tənzimlənməsindədir. Xroniki stress vəziyyətində olmaq bədən və zehni simpatik sinir sistemində və ya uçuş-mübarizə-dondurma rejimində uzun müddət saxlayır. Bu uzunmüddətli aktivləşmə bədəndə iltihabı artırır, həzmi və yuxu keyfiyyətini azaldır, bütün sinir sisteminin tarazlığını pozur və stress dövrünə kömək edir. Bu nöqtədə NSDR simpatik sinir sisteminin aktivasiyasını parasempatik, yəni istirahət və həzm rejiminə keçirməyə kömək edir. Parasempatik rejimə keçən orqanizmdə kortizol səviyyəsi azalmağa başlayır və xroniki stressin mənfi təsirləri azalır. Hubermanın fikrincə, yuxusuz dərin istirahətdən faydalanmaq üçün gündə cəmi 10-20 dəqiqə məşq etmək kifayətdir.
Hubermana görə, yuxusuz dərin istirahətin bütün üstünlükləri bunlardır:
Stress səviyyələrini azaldır və narahatlığı aradan qaldırmağa kömək edir;
Sıx iş və dərs günlərindən sonra zehni yorğunluğu aradan qaldırmağa kömək edir;
Yeni məlumat və bacarıqların daha yaxşı öyrənilməsinə və yadda saxlanmasına kömək edir;
Yuxu keyfiyyətini yaxşılaşdırır, xroniki ağrıların öhdəsindən gəlməyə və yüksək qan təzyiqini aşağı salmağa kömək edir.
Yuxusuz dərin istirahətin texnikaları hansılardır?
Yuxusuz dərin istirahət insanın oyaq, lakin istirahətdə olduğu zehni və fiziki istirahət prosesinə aiddir. Bu, tez-tez şüurlu istirahət və meditasiya üsullarını əhatə edir ki, bədəni və zehni cavanlaşdıraraq gün ərzində qarşılaşılan stress və yorğunluqla mübarizə aparmağa kömək edir.
Bu dərin istirahət vəziyyətinə müxtəlif texnikalardan istifadə etməklə nail olmaq olar. Nümunələrə yuxusuz dərin istirahət meditasiyaları, yoqa və əzələlərin boşaldılması məşqləri daxildir. Bu texnikalar sayəsində fərdlər gündəlik həyatın təlaşından uzaqlaşmaq, zehni və fiziki olaraq özlərini yeniləmək şansı əldə edirlər.
Şəxsi ehtiyaclara görə dəyişən yuxusuz dərin istirahət texnikaları sakit və dinc bir mühitdə, rahat vəziyyətdə dərin nəfəs məşqləri ilə başlayır. Gözlərin bağlanması və fokus nöqtəsinin seçilməsi bu texnikaların effektivliyini artırır və fərdlərin istirahət prosesinə daha tez keçməsini təmin edir.
Bu təcrübələrin müntəzəm tətbiqi zamanla daha sürətli və effektiv yuxusuz dərin istirahət təcrübəsi əldə etməyə imkan verir. Beləliklə, bədən və ağıl arasında harmoniya əldə edilir və insanın gündəlik fəaliyyətinə müsbət təsirlər yaradaraq ümumi həyat keyfiyyətinin artmasına töhfə verir.
Yuxusuz dərin istirahət texnikasını seçməzdən əvvəl təcrübəli məşqçi və ya terapevtdən məsləhət almaq faydalı olardı. Bu, təkcə tətbiq olunan texnikanın fərd üçün uyğunluğu üçün deyil, həm də mümkün sağlamlıq problemlərinin qarşısını almaq üçün vacibdir.
İdman yuxu keyfiyyətini yaxşılaşdırır və dərin istirahət təmin edir. Fiziki fəaliyyət enerji səviyyəsini artırır və stressi azaldır. Gündəlik məşq rejiminin qurulması da daha yaxşı yuxu təcrübəsi təmin edir.
Qidalanma dərin istirahətə və bədənin yenidən enerji almasına təsir edir. Balanslaşdırılmış qidalanma istirahət və yuxunun keyfiyyətini yaxşılaşdırır. Kofein və şəkərli qidalardan uzaq durmaq daha yaxşı istirahətə kömək edir.
Yuxusuz dərin istirahətin normal yuxudan fərqi nədir?
Normal yuxu ilə yuxusuz dərin istirahət arasındakı əsas fərq, NSDR-nin yuxuya getmədən şüurlu istirahət və yenilənmə prosesini təmin etməsidir. Bu vəziyyət fərdin gündəlik həyatın stressindən və gərginliyindən qurtularaq zehni və fiziki olaraq özünü yeniləməsi üçün əhəmiyyətlidir. Dərin yuxusuz istirahət meditasiya və ya dərin nəfəs alma texnikaları kimi fəaliyyətlərlə əldə edilə bilər, buna görə də bu istirahət forması üçün yataqda olmaq şərt deyil.
Yuxusuz dərin istirahəti adi yuxudan fərqləndirən digər mühüm cəhət də qısa müddətdə və demək olar ki, hər yerdə həyata keçirilə bilməsidir. Yuxusuz dərin istirahət seansının cəmi bir neçə dəqiqəsi belə yuxuya getdikdən və oyandıqdan sonra yaşanan yorğunluq hissi olmadan zehni yeniləmək üçün kifayət edə bilər. Belə bir istirahət üsulu sıx iş saatları və ya vaxt məhdudiyyəti səbəbindən kifayət qədər yuxu ala bilməyən şəxslər üçün çıxış yolu rolunu oynayır.
