Çərəzlər

Meyvə və tərəvəz toxumlarının günəşdə və ya qurutma maşınlarında qurudulması ilə istehlak edilən qida qrupuna quru meyvə və çərəzlər aiddir. Çərəzlər əsrlər boyu insanlar üçün çox güclü və sağlam qida qrupu olub. Həm də uşaqların böyümə və inkişaf yaşında inkişafına kömək edir. İstifadəsi asan olduğu üçün iş və dərs saatlarında ən çox seçilən qida qrupudur. Bədənin ehtiyac duyduğu vitamin, mineral və zülal əlavələrini təmin edir.

Çərəzlərin faydaları

Quru meyvə və çərəzlər bəzən zövq üçün, bəzən də sağlam pəhriz proqramının bir hissəsi olaraq istehlak edilən bir qida növüdür. Bədəninizin ehtiyac duyduğu quru meyvə və çərəzləri istehlak etmək sizi daha sağlam edə bilər. Çərəzlərin faydalarını aşağıdakı kimi sıralamaq olar:

Ürəyinizi qoruyur: Pəhrizinizə çərəz növləri əlavə etmək ürək-damar sağlamlığınızı qoruyur. Tərkibindəki amin turşuları sayəsində ürək xəstəlikləri nəticəsində yaranan iltihabı azaldır. Qan təzyiqini aşağı salmağa və pis xolesterolu yaxşılaşdırmağa kömək edir. Çərəzlərin tərkibindəki maqnezium və kalium sayəsində ürək sağlamlığını qoruyur. Çərəzlərin tərkibində olan doymamış yağlar və omeqa-3 yağ turşuları qan laxtalanmasını azaldaraq infarkt və insult riskini azaltmağa kömək edir.

Həzm sistemini tənzimləyir: Çərəzlərin tərkibindəki lifli quruluş sayəsində bağırsaqlara uyğun qidaya çevrilirlər. Lifli quruluş bağırsaqlarda daha yavaş hərəkət edir. Bu sayədə bağırsaqlarda meydana gələn şişkinlik, qəbizlik və qaz kimi problemlərin tənzimlənməsinə kömək edir. Eyni zamanda onun lifli strukturu toxluq hissi verir. Düzgün istifadə edildikdə arıqlamağınıza kömək edə bilər. Onlar pəhriz proqramlarının aparıcı qidalarıdır.

Dəri sağlamlığını qoruyur: Tərkibindəki vitaminlər, minerallar və zülallar sayəsində çərəzlər dəriyə uyğun qidadır. Tərkibindəki yağlar sayəsində quru dərini qidalandırır.

Beyin sağlamlığına töhfə verir: Çərəzlər beyin sağlamlığının qorunmasında böyük rol oynayır. Unutqanlıq, demans və alzheimer kimi xəstəliklərin qarşısını alır.

Xərçənglə mübarizə aparır: Araşdırmalara görə, xərçənglə qidalanma arasında çox ciddi əlaqə var. Hər gün müntəzəm olaraq çərəz istehlakı hüceyrə yenilənməsini təmin edərkən xərçəngə qarşı tədbir ola bilər.

Qocalmanı gecikdirir: Çərəzlərin tərkibindəki tikinti blokları sayəsində dərinizin altındakı baryeri yeniləməyə kömək edir. O, həmçinin dərinin ehtiyac duyduğu kollageni təmin edərək dərini gənc saxlayır. Çərəzlərin tərkibindəki vitaminlər sayəsində hüceyrələri yeniləyərək qocalmanı gecikdirir.

Arıqlamağınıza kömək edir: Arıqlama proqramınıza uyğun miqdarda və ardıcıllıqla çərəzlər əlavə etdiyiniz zaman sizə kömək edəcəkdir. Bəzi çərəzlərin kalorisi yüksək olduğundan çəkiyə nəzarət proqramınızla bağlı mütləq mütəxəssis dietoloqdan məsləhət almalısınız. Onların faydaları istifadə növünə və miqdarına görə dəyişir.

Çiy halda çərəzlərin faydaları

Çiy halda çərəzlər vitaminlər, yağlar və antioksidantlarla daha zəngindir. Çərəzlərin tərkibində olan doymamış yağlar qovurma zamanı trans yağlara çevrilə bilər. Pis xolesterolu tənzimləməkdə faydalı olan çərəzlərin xeyirdən çox zərəri var. Bu səbəbdən arıqlamaq üçün qidalanma proqramlarında çiy formada çərəzlərə üstünlük verilməsi tövsiyə edilir. Çiy çərəzlər qovrulmuş çərəzlərdən daha çox lif ehtiva edir. Lif bağırsaq hərəkətlərində və həzm sistemində aktiv qidadır. Çiy çərəzlərdə olan lifli struktur təsirlənmir və daha çox toxluq hissi verəcəkdir. Vitamin və minerallarla zəngin olan çiy haldakı çərəzlər immunitet sistemini gücləndirməyə kömək edir və bədəndə meydana gələn infeksiyaya qarşı mübarizə aparır. Lifli quruluşu sayəsində yavaş həzm olunaraq qan şəkərinin yavaş-yavaş yüksəlməsinə şərait yaradır. Beləliklə, qan şəkərini balanslaşdırır. Çiy çərəzlər tam bir protein qaynağı olduğundan yanıqların və yaraların müalicəsini dəstəkləyir.

Uşaqlar üçün çərəzlərin faydaları

İnkişaf çağında olan uşaqların sağlam böyüməsi üçün onların qidalanma proqramlarına bir az ovuc qoz-fındıq əlavə etmək lazımdır. Vitaminlər, minerallar, sağlam yağlar və zülallarla zəngin olan çərəzlərin uşağın inkişafı üçün çox vacibdir. Güclü qida tərkibi ilə immunitet sistemini gücləndirir. Qablaşdırılmış qidaların istehlakını azaltmağa kömək edir, çünki uzun müddət toxluq hissi yaradır. Qan şəkərinin yavaş-yavaş yüksəlməsini təmin edərək şəkər riskini azaldır. Tərkibindəki vitaminlər sayəsində əzələ və sümük inkişafına kömək edir. Çiy halda çərəzlərə üstünlük verilməlidir. Çərəzlər qovrulan zaman yüksək miqdarda duzdan istifadə edilir. Duzlu çərəzlər bir çox xəstəliklərə, o cümlədən qan təzyiqinə dəvət edir. Quru meyvə və çərəzlər ölçülü istehlak edildikdə faydalı qidadır. İstehlak edərkən ölçü və limiti bilmək lazımdır. Mütəxəssislər gündə ən çox 60 qram istehlak etməyi məsləhət görürlər. Bu, orta hesabla bir ovuc çərəzə bərabərdir.

Çərəzlərin növləri və orqanizmdəki rolu

Çərəzlər iki əsas qrupa bölünür: ağac qoz-fındıqları (badam, qoz, fındıq, makadamiya və Braziliya qozu kimi) və yerfıstığı (paxlalılar ailəsinə aid olmasına baxmayaraq, adətən qoz-fındıq kimi təsnif edilir). Hər bir çərəz növünün özünəməxsus qida dəyəri var, lakin ümumilikdə bütün çərəzlər yüksək protein, lif, sağlam yağlar və müxtəlif vitaminlərlə zəngindir.

Badam

Badam yüksək miqdarda E vitamini ehtiva edir. Vitamin E dərinin sağlamlığını dəstəkləyir və güclü antioksidant olaraq bədəni sərbəst radikalların zərərli təsirlərindən qoruyur. Bundan əlavə, badam ürək sağlamlığı üçün faydalı olan mono doymamış yağlarla zəngindir.

Qoz

Qoz beyin sağlamlığı üçün faydalı olan omeqa-3 yağ turşuları ilə zəngindir. Omeqa-3 yağları beyin funksiyasını dəstəkləyir, iltihabı azaldır və ürək sağlamlığını qoruyur. Qoz qan təzyiqini tənzimləməyə də kömək edir. Doymamış yağlarla zəngin olan qoz qan damarlarını genişləndirir və ürək sağlamlığını dəstəkləyir. Gündəlik maqnezium və mis ehtiyacını ödəyir.

Fındıq

Fındıq yüksək miqdarda sağlam yağlar və protein ehtiva edir. O, həmçinin maqnezium, mis və E vitamini baxımından zəngin bir qaynaqdır. Fındıq ürək sağlamlığını dəstəkləyən antioksidantlarla doludur və müntəzəm istehlak xolesterol səviyyəsini tarazlaya bilir.

Fıstıq

Fıstıq digər çərəzlərə nisbətən daha çox protein ehtiva edir. İdmançılar və aktiv şəxslər üçün əla enerji mənbəyidir. Ancaq fıstıq seçərkən diqqət yetirilməli olan məqam tərkibində duz və yağ olmayan təbii olanları seçməkdir.